Deutsches Rechtswörterbuch (DRW): Schläfer

Schläfer

, m.

automatisch generierte Links zu anderen historischen Wörterbüchern:
Sachhinweis: W. v. Iterson, Beschouwingen rondom de "slaper" in de Nederlandse rechtsgeschiedenis, in: VerslOudeR. 13 (1967/71), S. 143-176

I Person, die schläft

I 1 Langschläfer
  • ist geratten, keinem schlaͤffer die presentz zegeben zů der fruͤenmeß, so er einen fremden anstoͤllen will, der da nit de gremio ecclesiae waͤri
    1512 BernStR. VI 1 S. 305
I 2 Person, die während des Gottesdienstes schläft
  • mache er, uffschreiber, unter den schwachen und gesundten und vorsätzlichen schläfern keinen unterschied
    1703 ZWirtFrk. 4 (1856/58) 226
  • die schläffer auff der bohrküch sollen hinkünfftig gestrafft werden
    1722 Alemannia 13 (1885) 274
II (zahlender) Schlafgast
  • houtschilders, slapers, broetbidders, die hoere gesonde lede hebben, sullen oeck mede ter byte comen ... ende indien zy des niet en deden, soe sullen zy gebannen wesen uter stede ende hoer vryheit then ewygen dagen, up die verbuernisse van hoere rechterhant
    1452/94 AmsterdamRbr. 210
  • dat zy [waerden ende waerdinnen] ... van nu voertan gheen slapers, die hier binnen der stede heure broot nyet en winnen mit arbeyden, langer en sullen moghen houden dan twe nachten, op de correctie van der stede
    1494/1512 AmsterdamRbr. 503
III verjährter Schuld- oder Rentbrief 
  • so seit J., dat die brief een slaper is, ende dat dair nyement mede winnen en sel, ende die brief van geenre wairde wesen en sel
    1434 LeidenRbr. 99
  • mach E. bewîzen binnen 3 wêken ... dat se binnen 30 jâhren niet mêer betâelt heft, ende met rechte niet hôeger mâent is, dan êen mudde roggen und êen half mudde moltz des jâers, sô ensol sie vôert ahn niet mêer betâlen, ende sô sol de brêef êen slâper wesen
    1453 Drenthe/LSchrP. 220
  • solden alle die brieve, ... sleper, doot, machteloess ende van egeenre werden sijn, uytgescheiden van ... luden, die butenlendich weren ende nyemant oere saken bevalen ende gemechticht hedden
    1463 TielRbr. 12
  • is gewijst S.s brief voor een slaeper, ten si dat he bewizen kon, als lantrecht is, dat he mit den brieve binnen xxx jaeren de renthe gemaent und geboort hefft
    1490 DrentheOrdB. 162
  • oick houdt men in der stadt van Antwerpen bij der costumen locael aldair, een prescriptie van possessien, bij iemende rustelijc ende vredelijc gehadt, ongehijndert ende ongestoert den tijt van xvii jairen, xvii weken ende xvii daigen, in materien van proprieteyten, ende zekere ander realen zaken, die men iement zoude willen heysschen, met ouden slapers, met brieven ende dijergelijcke
    1496 CoutBrab. II 2 S. 94
IV wie Schlafbuch 
  • W. van der W. van dat hi int jaer verleden alle de chaerters ende brieven van der poortrente gheleghen in de stede van B. copyhierde ende regystereirde in eenen slapere, xxiiij lb.
    1402 InvBruges Intr. 139
  • wy willen hebben eyn grot permyntes boek, dat schal heten de sleper, dar schal men alle yar inscriůen, wo de rekenschop geghaͤn hefft ... vnde schal ligghen in der kisten, vnde de de rekenschop deyt, de schal dat bearbeyden
    1447 LübUB. VIII 520
  • dits een slaper, genomen wt dat ruyge boeck van wtgeven, overmits dat hy in sommige plaetse vol gescreven was ende is int ruyge boeck weder vernieut, mer sel te rade gehouden worden ofmen by avontuer meer kennisse begeerde als vanden vercoften lijffrenten, huysrente ende missen
    1498/1516 Delft/MnlWB. VII 1237
  • ok steit hirvan in der kerken sleper 
    oJ. Stralsund/Zs.f.d. Wiss. d. Sprache 4 (1853) 205
V hinterlegtes Eichmaß insb. für Gewichte
vgl. Schlafmaß
  • sullen dii heren von Danczk ire gewichte von golde, zilber unde allerleye ander gewichte und masen losen fertigen noch iren slefferen, das dii geliche werden befunden
    1407 HanseRez. V 327
  • von dem pfunder haben sie stete verramet ... czu Danczik czusampne zu komende; do sal eyn iczlicher von siner stat den sleffer metebrengen, die man doselbist keyenander sal iichten, und den weger mit dem pfunder ouch daheen czu brengende
    1420 HanseRez. VII 155
  • ghegheven van eenre coperene mate teenen slapere, weghende xiii pond, viij s. gr.
    1440 InvBruges VI 21
  • dat wij vnsen sleper der wicht nu mede to desser bynnenlandeschen stede daghuart gesant hadden vnde darsuluest vnse wichte bij der darptschen vnde reuelschen wichte gewroget, vorliket vnde voreffent laten hebben, de rechtuerdigh is sunder alle wankell
    1460 LübUB. IX 843
  • 13 ℔ 13 ß 6 ₰ pro certis ponderibus, vulgariter sleper nuncupatis, in cameraria dominorum depositorum eidem L. apengeter
    1467 HambKämmRechn. II 340
  • ock worden ere [hernn van Rige] punders alle 8 dage vorliket na erenn slepers unde were ene wichte, darmede iin unde uth worde gewagen allesweme
    1501 HanseRez.3 IV 424
  • de revelsche sleper van vyf lispund myt eynem marckpunde is dem dorpteschen sleper van vyf lispunden gelick
    1519 HanseRez.3 VII 360
  • in gevalle daer questie geviel tusschen den wisselaers, goutsmeden, juweliers ... ende den justeermeester, soo sullen de selve hen addresseren aende ... kamere vande rekeninge in Hollant ..., omme aldaer gescheyden te werden by den slaper inde selve kamer berustende
    1586 GrPlacB. I 2643
VI eine (große) Silbermünze, Testone (etym. Zuordnung unsicher, vgl. auch NlWB. XIV 1600)
Sachhinweis: Kahnt,Maße 287
  • sall hij slain eynen silueren pennynck die geheiten sall wesen eynen sleper, die sall halden elleff pennynck fijns myn vier greyn, ind sall op die troysche marck gain sessindtwyntich haluen derseluer pennynck
    1496 P.v.d. Chijs, De munten der graven en hertogen van Gelderland (Haarlem 1852) 295
  • als vande testoenen ofte slapers van Milanen ... ende andere diergelijcke, gemerckt de faulten, abuysen ende ghebreecken die dagelijcks bevonden worden inde veranderinge ... van dien, wy hebben ghebannen ... die ... uyt onse ... landen
    1520 GrPlacB. I 2612
  • einen dicken pennink ader scleifer 
    1528 BuchWeinsberg I 60
  • silvern munte. ein sleper 3 ß 8 ₰
    um 1550 DortmChr./DStChr. 394
  • haben ... wilandt G. ... disse nabeschreven pennincken ... zo behoff deren nachgelaissen unmondigen kinderen overantwort ... an gueden slefferen, xcix stuk
    1551 SiegburgSchProt. III 161
  • hab ich ... ir vor ire halfschit des doichs 13 gl. cr. und 18 alb. bezalt mit scleiffern, jeden vor 17 alb. 4 hell.
    1578 BuchWeinsberg V 129
  • 1580 ... hatz in Coln ... gein klein silber munz gehat ... heller waren auch nit wol zu bekomen und alle rader albus, vuiriser, schreckenberger, betzler, scleifer, snaphanen wurden verfoirt
    1580 BuchWeinsberg III 72
  • slaeper: numi argentei genus decem stuferorum vulgò dormitor, testo, testonius
    1599 Kilian3 490
  • [Wertfestlegung der silberen muͤntz:] franzoͤsche schleffer: 16 1/2 [stüver], ... lothringsche schleffer: 14 1/2 [stüver]
    1612 Scotti,Cleve I 235
  • franz. silber sleper 16 1/2 stüb., franz. sleper mit dem kopf 15 stüb., portugalsche sleper 12 stüb.
    1618 Wittrup,RheinbergRG. 108
  • meilendische oder schleffer 
    1769 Lennep,LandsiedelR. 820
VII
wie Schläferdeich 
  • wij [Philipp von Burgund] ... willen ende ordineren mit dese onsen ... brieve, dat die ... oude dijcken blijven, leggende als slapers tot beschermenisse van de voorsz. nieuwe dycken ende inlagen
    1452 Beekman,DijkR. II 1463
  • schlaper, schlaͤfer, ist in einigen gegenden ein deich, der hinter einem hauptdeich landwaͤrts angelegt, oder vielmehr beybehalten ist, um durch ihn noch dann einen ... theil des landes vor ueberschwemmungen zu schuͤtzen, wenn der hauptdeich schon durchgebrochen ist
    1794 Jacobsson,TechnWB. VII 229
VIII tragender Dachbalken
  • die met een slaper compt op zijns gebueren huys, is sculdich die slaper zoo tonderhouden, dat zijn gebuere daerbij geen scade oft letsel en hebbe
    1550 UtrechtRBr. II 389
unter Ausschluss der Schreibform(en):
unter Ausschluss der Schreibform(en):